| Van Kooten en De Bie was een cabaretduo dat bestond uit Kees van Kooten en Wim de Bie en dat vooral bekend is geworden door hun televisieprogramma's. Dit duo werkte al jaren samen voor de VARA, voor ze bij de VPRO gingen werken: eerst bij de radio (onder andere als De Klisjeemannetjes, 1963) en later bij de televisie. Ze werkten van 1969 tot 1972 mee aan het tv-programma Hadimassa. Van 1972 tot 1974 aan het VPRO-tv-programma Het Gat van Nederland. In 1974 begonnen ze met het Simplisties Verbond, waarvan de mattenklopper het symbool werd. In 1980 veranderden ze de titel van hun programma in Koot en Bie, als persiflage op en in navolging van Gerard van het Reve, die zijn naam modieus gecomprimeerd had tot "Reve", om deze een jaar later alweer te veranderen in Van Kooten en De Bie. Vanaf 1988 verzorgden ze een wekelijkse uitzending op de zondagavond, onder de noemer Keek op de week. Toch bleef een groot deel van het publiek het programma Koot en Bie noemen. |
| Vast team In al die jaren, een periode van bijna 25 jaar, vanaf Het Simplisties Verbond (1974/1975) tot aan 1998 werden de programma's voor de VPRO door een bijna onwrikbaar vast team gemaakt. Naast het duo van Kooten en De Bie zelf, bestond het team uit: -de helaas voortijdig overleden- Roel Bazen (geluidsman), Paul van den Bos (cameraman), Arjen van der Grijn (grimeur), Maud Keus (producer) en Ot Louw (editor). Ten slotte Na jarenlange samenwerking werd Van Kooten het drukke televisiewerk moe, en op 22 maart 1998 was de laatste reguliere uitzending van dit duo. Daarna waren ze echter soms nog wel op tv te zien, zoals in 2003 met het VPRO-programma Terugkeek van Van Kooten en De Bie dat op 16 november van dat jaar werd uitgezonden: een anderhalf uur lange compilatie van de kijkers. Ook maakten ze in 2003 een twee uur lange Witte doek terugkeek, waarin ze nog meer hoogtepunten naar eigen selectie lieten zien. In 2005 namen ze nieuwe sketches op voor de bonus-cd van de Koot & Bie Audiotheek. In 2007 was er een tentoonstelling over Van Kooten en De Bie in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Vanaf 2007 stelden Van Kooten en De Bie ieder jaar een compilatie-uitzending samen die tijdens de Boekenweek werd uitgezonden. In februari 2012 verscheen bij de VPRO op de televisie het drieluik Van Kooten en De Bie sloegen weer toe. Hierin werd met beide aan de hand van fragmenten, waaronder nooit eerder uitgezonden fragmenten, teruggeblikt. Omdat Van Kooten en De Bie in het verleden vrijwel nooit een interview gaven werd voor het eerst een blik achter de schermen gegund. Ook kwam in dit drieluik naar voren dat Van Kooten van mening was dat ze te lang waren doorgegaan en hij de laatste jaren fysiek de wekelijkse druk steeds moeilijker aankon. Van maart 2014 tot 2015 waren Van Kooten en De Bie weer wekelijks op tv te zien. De digitale tv-zender NostalgieNet zond iedere zondagavond het programma Nostalgie met Koot en Bie uit. Het programma toonde niet alleen de bekende opnames van het duo, maar vulde dit aan met een aantal niet eerder vertoonde sketches. Wim de Bie overleed op 27 maart 2023 op 83-jarige leeftijd; hij had al een tijd de ziekte van Parkinson. Invloed op de Nederlandse taal Door velen wordt het duo als ware taalkunstenaars beschouwd. Ze hebben door hun creativiteit de woordenschat van de Nederlandse taal verrijkt met diverse (al dan niet door henzelf bedachte) neologismen, zoals doemdenken, regelneef, positivo, en oudere jongere. Zie ook de lijst van neologismen van Van Kooten en De Bie. Typologisch Nederland Van Kooten en De Bie persifleerden in hun programma vaak bekende, typisch Nederlanders. Vaak zelfverzonnen, bijvoorbeeld de 'vrije jongens' Jacobse en Van Es, maar ook geïnspireerd door bestaande bekende Nederlanders en daarvan afgeleide typetjes (bijvoorbeeld Aad van der Naad die was geïnspireerd op Jaap van de Scheur). Met name Van Kooten persifleerde ook bestaande personen (milieuminister Hans Alders, burgemeester Ed van Thijn van de gemeente Amsterdam, minister Wim Deetman en PvdA-fractievoorzitter Thijs Wöltgens), maar ook De Bie soms zoals Martin Šimek, Henk van der Meijden en Chriet Titulaer (wondere bovenwereld). Van Kooten en De Bie werden hierbij geholpen door hun vaste grimeur Arjen van der Grijn. Wanneer Van Kooten en De Bie een duo van typetjes creëerden, speelde Van Kooten vaak de intelligentere helft van het duo (onder anderen F. Jacobse, wethouder Hekking, Arie Temmes en Koos Koets) en De Bie de meer naïeve partner (respectievelijk Tedje van Es, burgemeester Van der Vaart, Gé Temmes en Robbie Kerkhof). Moest er een vrouw worden gespeeld dan was dat meestal De Bie maar niet altijd (zoals bij Frank en Carla van Putten). Ook kwam het voor dat ze beiden een vrouw speelden (zoals Jet en Koosje Veenendaal). Sommige typetjes hadden sterke gelijkenis (zoals Ralph Ternauw en Ed van Thijn en Thea Ternauw en een bonbonverkoopster in een sketch met De vieze man). Naast de televisie kwamen ook op de elpees typetjes voor die weer niet op de televisie te zien waren zoals op de elpee Mooie Meneren. Wanneer Van Kooten en De Bie in hun programma's zichzelf speelden (hetgeen zij ook zeer vaak deden) was de rolverdeling echter vaak omgekeerd. In de eerste jaren van het Simplisties Verbond was Bie de nuchtere, opvliegende idealist en was Koot een onhandige, kinderlijke figuur. In feite waren dit ook nog typetjes. Begin jaren 80 werden de rollen van Koot en Bie meer losgelaten en speelden beide komieken meer daadwerkelijk zichzelf, hoewel de verhoudingen op het scherm ongeveer hetzelfde bleven. Bekende typetjes van Van Kooten en De Bie De gebroeders Gé en Arie Temmes: twee AOW'ers die zich over kleinigheidjes opwinden, waarbij Arie ook vaak op Gé moppert. F. Jacobse en Tedje van Es: twee 'vrije jongens' die zich vooral bezighouden met zwartwerk en kleine criminaliteit; tevens oprichters van de Tegenpartij. Mehmet Pamuk: een Turkse gastarbeider die dolgraag wil integreren en archaïsch, ambtelijk Nederlands spreekt. Zijn groenteman Henk Blok heeft echter juist onder meer een cursus Turks gevolgd om zijn klanten beter te woord te kunnen staan. Burgemeester Hans van der Vaart van de gemeente Juinen en zijn wethouder Tjolk Hekking. Familie Van der Laak: kritisch AVRO-lid Cor van der Laak (een bemoeizuchtig en opvliegend burgermannetje) en zijn vrouw Cock en zoon Ab (wereldkampioen boter-kaas-en-eieren). Walter de Rochebrune: voormalig mijnbouwkundig ingenieur die na de sluiting der Limburgse mijnen als kluizenaar in het tuinhuisje van zijn moeder woont en daar filosofeert (komt later terug in het boek Schoftentuig van Wim de Bie). De vieze man: een perverse landloper die dol is op seksuele insinuaties. Prof.dr.ir. P. Akkermans: een man die beweert dat zijn naam voor vrijwel elke belangrijke vacature circuleert. ("Ik bén genoemd.") Aad van der Naad: voormalig vakbondsleider, die vaak de politiek bespreekt, |
| terwijl hij daarbij vrijwel altijd shag rolt. (Persiflage op ABVA-KABO-voorzitter Jaap van de Scheur.) Parlementair verslaggever Louc Hobbema: clichématige presentator die in een lowbudgetstudio (bij hem in huis) het politiek nieuws bespreekt in het item "Kijk op het Rijk". Parlementair verslaggever Karel Timofeeff (geen familie van weerman Peter Timofeeff) die in het item "Graag naar Den Haag" het politiek nieuws bespreekt met een Haags accent. Dr. Remco Clavan: Oost-Europadeskundige die in feite slechts herhaalt wat hem wordt gevraagd en weinig nieuws te vertellen heeft. Koos Koets en Robbie Kerkhof: de oudere jongeren die de Stichting Morekop oprichten. De zusjes Jet en Koosje Veenendaal: twee Gooische dames die over allerlei zaken kibbelen, waarbij Koosje vaak wel gelijk heeft, maar dit nooit krijgt van haar zus. Moeder en zoon Carla en Frank van Putten: gefrustreerde nestblijver Frank wordt continu betutteld door zijn moeder, terwijl hij in verloren momenten opgaat in seksuele fantasieën. ("Daar ben ik voor behandeld" en "Ik wil een lekkere del van een meid om mee te rollebollen, maar ik heb geen lekkere del van een meid om mee te rollebollen, ik heb alleen mijn moeder") Ralph en Thea Ternauw: echtpaar bestaande uit de verwaande mooiweerprater Ralph, en zijn in stilte opstandige vrouw Thea . Otto den Beste: een oud-leraar Duits, die op straat allerlei tirades afsteekt en steevast Duitse schrijvers zoals Goethe citeert. Vogel & De Mik: twee kantoormannen, maar nooit geheel in dezelfde functies. De wortelneef, de speelneef, de geilneef, de bouwneef, de regelneef en de huisneef. De Klisjeemannetjes: twee mannen met een Haags accent die aan het biljart in clichématig taalgebruik gesprekken voeren. Robert van Effen: zenuwachtige excentrieke figuur, het meest bekend als allesvrezer, maar verscheen onder andere ook als uitpakmaniak en allesontvanger. Sjon: een voetbalvandaal van een derderangsclub, gekleed in joggingpak, die vindt dat hij als "alleenstaande vandaal" niet gelijk behandeld wordt met de groepsvandalen. De Positivoos: twee relizangers met politiek incorrecte liedjes, die vooral uit zijn op commercieel succes. Reporters Harry F. Kriele en Bulle van Berkel: Van Berkel werd vooral gekenmerkt door zijn stereotiepe lange jas, terwijl de reportages van Kriele vrijwel altijd een fiasco waren. Berendien uut Wisp: kruidenvrouw die in Keek op de week een eigen item kreeg, tot grote ergernis van idealist Wim de Bie. Dit was een parodie op Klazien uit Zalk, die in die periode ook vaak op televisie te zien was. Dirk: een corpulente, alcoholistische zwerver, die commentaar op het nieuws geeft en vrijwel altijd ruzie zoekt met De Bie, terwijl hij met Van Kooten juist een pilsje wilde drinken. Prof.dr. E.I. Kipping (of drs. E.I. Kipping): neerlandicus die op zeer ingewikkelde manieren taalfouten en -regels tracht te verduidelijken. Bert en Dien Meibos: echtpaar en vroegere leden van de Gerrit Braks-fanclub. Nadat deze uit de politiek was gestapt werden ze fan van achtereenvolgens Koos Alberts, Frans Bauer, Paul de Leeuw en de Spice Girls. Omdat Dien, die dominant en schreeuwerig is waarbij ze de mompelende Bert voortdurend overstemt, ze hier te oud voor vond, werden ze weer fan van the Everly Brothers, net als bij hun trouwen. Cornelis en Catalijne Pronk, een echtpaar dat een kind uit Afrika had geadopteerd, maar het nog nooit in het echt gezien hadden. Cornelis gaf zijn vrouw geregeld een corrigerende tik. H.J. Bussink: oud-verzetsman en fanatiek monarchist, die zich vaak over kleine dingen erg boos maakt. Lex: kwiskandidaat in de quiz Kiek op de week, met een fotografisch geheugen. Meneer Foppe: schuchtere en timide man; de eeuwige pineut in de sketches, werd in boeken van Wim de Bie een soort alter-ego. Mémien Holboog: psycholoog en ethica die vaak interviews met bijzondere mensen houdt in de rubriek Weekspreek, met als slogan Mémiem Holboog ontmoet. E. Oosting: een pijprokende organisatie-deskundige die vaak ingewikkeld doet over kleine onbelangrijke kwesties. Diana Charité: een zwaar opgemaakte, wat oudere dame met een doorrookte stem en een uitgesproken mening. Just van Bavel: heeft een talkshow met de naam Juist Just van Bavel. Zuster Laetitia: een non die een oproep deed aan mede-religieuzen om een eind te maken aan de machocultuur in de kerk. Een bekend gasttypetje was dat van Wim Kan als ambtenaar Van Puthoven afkomstig van het ministerie WVC. Dit typetje keerde terug in de oudejaarsconferentie van Wim Kan in 1982. Vogel en De Mik. Kantoorperikelen, baas bovenbaas. Met als dieptepunt dat De Mik Vogel's Fiat500 (boos) gaat wassen. J.H.M.B.J.Beilema: Thuiswerker anno 1986 en R.J. Caton kantoorklerk die de brieven van Beilema op kantoor voor hem uitprint dat niet geheel goed gaat. Eberhard Strinsen. Weldoener gebaseerd op Eckart Wintzen. Dit is slechts een bloemlezing, er waren er nog veel meer. |