| Heitor Villa-LobosHeitor Villa-Lobos (Rio de Janeiro, 5 maart 1887 — aldaar 17 november 1959) was een Braziliaans componist en cellist. Hij schreef vele werken voor orkest, ensemble en solo-instrumenten. Typisch voor zijn werk is het gebruik van Braziliaanse volksmuziek, maar er zijn ook stijlelementen in terug te vinden uit het impressionisme, expressionisme, barok en classicisme. Villa-Lobos is de bekendste Zuid-Amerikaanse componist. Voorgeschiedenis Francisco Silveira Villalobos en Maria Carolina Pereira Serzedola Villalobos ontvluchtten midden 19e eeuw hun miserabele leven in Spanje om in Brazilië een beter bestaan te garanderen voor hun zoon Raul Epeminodas Villalobos. Hij zet de naam om in de Braziliaanse variant Villa-Lobos. In diezelfde periode ontvluchten Antonio Santos Monteiro en Domilildes Costa Santos Monteiro Portugal om hetzelfde te bewerkstelligen voor Noema Umbelina dos Santos Monteiro. In 1850 wordt in Brazilië officieel de slavernij afgeschaft, maar de vrijmaking volgt pas in mei 1888; dit heeft een grote trek naar de stad als gevolg, waardoor Rio de Janeiro binnen korte tijd uit haar voegen barst; het groeit van 520.000 inwoners in 1890 naar 811.000 in 1900 en meer dan een miljoen in 1920. Meer... |
|
In 1909 wordt het Teatro Municipal van Rio geopend met bijbehorend orkest.
Jeugd Het is een klein wonder dat Raul en Noema trouwen. Raul is teruggetrokken, onzeker en stottert, maar is tegelijkertijd een goede tekenaar en cellist. Noema is energiek en besluitvaardig, tevens een amateur-musicus. Zij krijgen hun eerste kind op 3 november 1885 Berta in Laranjeiras, een woonwijk van Rio. Op 5 maart 1887 komt Heitor Villa-Lobos ter wereld, met als koosnaam Tuhù (kleintje). Vader Raul is dan bibliothecaris, een overheidsfunctie. In 1889 wordt keizer Peter II van Brazilië afgezet en de Verenigde Staten van Brazilië is een feit (naar model van de Verenigde Staten van Amerika). Deze afzetting heeft gevolgen voor het culturele leven; Peter II was liefhebber van Europese muziek en liet die de inheemse muziek verdringen. In hetzelfde jaar ziet zuster Carmen het levenslicht, in 1890 gevolgd door Orthon, die echter snel zal overlijden. Raul Villa-Lobos heeft commentaar op de nieuwe regering en wordt in 1892 ontslagen en moet onderduiken met zijn gezin, dat gebeurt in de deelstaten Rio de Janeiro en Minas Gerais. Heitor maakt gedurende deze periode buiten de grote stad kennis met de inheemse muziek. In 1893 mag de familie terugkeren in Rio zelf en herkrijgt Raul zijn baan. Heitor heeft dan al een paar cellolessen van zijn vader, liefhebber van de muziek van Bach, gekregen, maar stapt in 1895 over op de klarinet. In 1899 sterft vader Raul aan waterpokken en schrijft Heitor zijn eerste compositie; het lied Os Sedutores voor zangstem met pianobegeleiding. In 1901 gaat Heitor medicijnen studeren aan het Colegio Dom Pedro II, maar dat gaat niet van een leien dak; hij ziet meer in de muziek. Zijn recalcitrante houding brengt hem in botsing met zijn moeder; hij gaat inwonen bij zijn tante Leopoldina de Amaral (ook wel bekend als Zizinha). Zijn eerste beroepsoptreden als musicus vindt waarschijnlijk plaats op 12 januari 1903; hij speelt daarna in diverse Chorosensembles (Choros betekent klaaglied). Daarnaast speelt hij muziek in theaters en bioscopen, een analogie met Dmitri Sjostakovitsj. In 1905 heeft hij dan voldoende geld bij elkaar om een eerste binnenlandse reis te ondernemen; eerst naar het Amazonegebied (1905) en later naar het zuiden (1906). Die reizen waren altijd met romantiek omgeven; verhalen vol avontuur en kannibalisme, niet door iedereen geloofd, vergezelden de componist bij zijn terugkeer. Maar wat hij daarnaast meebracht, waren de diverse soorten volksmuziek die altijd van invloed zijn geweest op zijn geheel eigen klassieke stijl. Wel volgde hij een muziekstudie aan het Nationaal Muziekinstituut in Rio. Na 1912 Vervolgens maakte hij in 1912 een tocht naar de binnenlanden van het Amazonebekken en bracht in 1915 Rio in vervoering met zijn nieuwe muziek. In 1923 kreeg hij een overheidsbeurs om in Parijs zijn studie voort te zetten. Hij keerde in 1930 naar zijn vaderland terug als componist van internationale faam. In hetzelfde jaar werd het muziekonderricht in Rio aan hem toevertrouwd en hij drukte er zijn eigen stempel op. Het nieuwe onderwijssysteem ontwierp hij zelf en de muziek die hij stimuleerde was geworteld in verschillende soorten volksmuziek en deed een expliciet beroep op het Braziliaans patriottisme. In de veertiger jaren vierde hij zijn grootste triomfen. Een tournee als dirigent naar de VS in 1944 bracht hem waardering van de muziekkritiek en leverde compositieopdrachten op. Twee jaar na de dood van Villa-Lobos werd er een museum aan hem gewijd: het Museu Villa-Lobos opende zijn deuren in Rio de Janeiro in 1961. |