| Frank Zappa (Baltimore, 21 december 1940 – Laurel Canyon (Californië), 4 december 1993) was een Amerikaans componist en musicus, die ook deel uitmaakte van of de leiding had over verschillende rockgroepen (zoals The Mothers of Invention). Zappa mengde op geheel eigen wijze rockmuziek met psychedelica, jazz, experimentele muziek en eigentijdse klassieke muziek gecombineerd met een grote dosis zelfspot, humor en performance-art. Zappa begon begin jaren zestig met het maken van muziek. In de beginperiode werkte hij veel samen met Captain Beefheart.
Medio jaren zestig werd Zappa lid van The Soul Giants. Hij werd de gitarist van de band. Niet lang daarna werd hij de 'leider', en hernoemde hij de band The Mothers. Ze werden opgemerkt door verschillende platenproducers en door Tom Wilson binnengehaald bij Verve Records. Ze moesten wel de naam van de band veranderen van The Mothers, naar The Mothers of Invention, omdat mother een afkorting van motherfucker was (in die tijd werden goede muzikanten in het milieu motherfuckers genoemd). In 1966 kwam het eerste album van de band, Freak Out!, uit. Opmerkelijk is dat Zappa nooit werkte met muzikanten op de manier die gebruikelijk was in de popmuziek. Hij nam (studio)muzikanten in dienst, betaalde hun loon en ontsloeg ze. Zappa was naast rockmuzikant ook een eigentijds klassiek componist. Wat zijn vroege werk betreft kwam dit naar voren in Lumpy Gravy (1967). Daarna bewoog hij zich een aantal jaren meer op jazz- resp. rockterrein, maar Orchestral Favorites (1979) en zijn beide platen met het London Symphony Orchestra (Vol. 1 (1983) en Vol. 2 (1987)) waren weer duidelijk modern-klassieke werken. In 1984 verscheen The Perfect Stranger, waarop Pierre Boulez met zijn Ensemble InterContemporain composities van Zappa uitvoerde. Naast zijn interesse voor onder anderen Karlheinz Stockhausen, Igor Stravinsky en Anton Webern, is Zappa ook bekend om zijn idolatrie van Edgard Varèse, een modern componist. Zappa was een man van precisie, zeer kritisch op zichzelf. Hij voerde steeds vernieuwingen door. Hij was de tweede in de popgeschiedenis die een dubbel-lp uitbracht (de eerste was Bob Dylan met Blonde on blonde). Hij produceerde, behalve zijn twee eerste platen, alles zelf en was een van de eerste muzikanten die op een 4-track opnam, die hij dan nog zelf in elkaar geknutseld had. Zijn muziek laat zich bestempelen als avant-garde. De muzikant was vaak politiek en maatschappijkritisch in zijn teksten, die gekenmerkt worden door hun ironie. Zappa ageerde tegen oorlog, het fundamentalistische geloof en kleinburgerlijkheid, maar ook de popcultuur (hippies, discomuziek enzovoort) bleef niet gespaard. Vooral de media moeten het ontgelden in zijn nummers. Televisie, zo meende hij, is een gevaarlijke propagandamachine. Dit is te horen in zijn nummer I'm the slime uit 1973. Zijn teksten waren ook omstreden vanwege de vele verwijzingen naar seks en seksuele aberraties, bijvoorbeeld in Bobby Brown (goes down) uit 1979. In 1985 nam Zappa deel aan een hoorzitting die was georganiseerd door het Parents' Music Resource Center (PMRC), waaraan onder andere Tipper Gore, de vrouw van Al Gore, was verbonden. Deze instelling beweerde dat de Amerikaanse platenindustrie de jeugd van Amerika blootstelde aan "seks, geweld en de verheerlijking van drugs en alcohol". Zappa trad tijdens deze congressional hearing op als voorvechter van de muzikale vrijheid en bestreed met verve de mening van het PMRC. Muzikaal nam Zappa wraak met het album FZ meets the Mothers of Prevention uit 1985. Naarmate hij ouder werd legde hij zich steeds meer op het componeren toe. Tot zijn klassiek-moderne hoogtepunten kan The Yellow Shark (1993) gerekend worden, de laatste cd die hij bij leven maakte. Hierop speelt het Duitse Ensemble Modern werk van Zappa, door hemzelf gedirigeerd. Een jaar later werd Civilization, Phaze III uitgebracht, waarmee hij tot zijn dood in 1993 bezig was. Zappa kan tot de belangrijkste componisten gerekend worden van de 2e helft van de 20e eeuw. Over zijn vocale kwaliteiten was Zappa minder tevreden. Zo stelde hij in een interview, dat wanneer hij auditie zou moeten doen voor zijn eigen band, hij niet zou worden aangenomen. Zappa overleed enkele weken voor zijn 53e verjaardag aan de gevolgen van prostaatkanker. |
Met dank aan Eddy van den Broek voor de bijgaande informatie. |
Billy the Mountain is een ingewikkeld en absurd verhaal. Billy is een pratende berg. Hij heeft twee grote grotten als ogen en een klif als kaak. Wanneer de kaak omhoog en omlaag gaat, blaast hij stof uit. Hij is getrouwd met Ethel, een boom die op zijn schouder groeit. Hij is een beroemde berg en staat op veel ansichtkaarten. Uiteindelijk ontvangt hij zijn royalty's hiervoor. Billy en Ethel besluiten om op vakantie te gaan vanaf het zuidwesten van de VS, waar ze "wonen", helemaal dwars door Amerika naar New York. Het is een reis vol satirisch commentaar op de staat van zaken van het Amerika van dat moment, evenals de destructieve aard van een berg die zo’n reis maakt. Billy the Mountain werd gemaakt in een tijd dat de rock-’n-roll-establishment opgeblazen raakte door zelfingenomenheid, wat leidde tot een golf van rockopera’s, progrockalbums en psychedelische bands die opkwamen. Billy The Mountain is ook mede gemaakt als satire daarop. Het is een typisch Zappa nummer vol geestige sociale commentaren en originele en grillige muziek. De eerste openbare uitvoering is in mei 1971 op Pomona College . Na de regel "Billy The Mountain was rich!" wordt Edward Elgar 's "Pomp and Circumstance March Nr. 1 in D. Major" geciteerd. Andere muzikale citaten zijn "Johnny's Theme" van Paul Anka , "Off We Go Into The Wild Blue Yonder" (Crawford), "O Mein Papa" (Paul Burkhard), " Over The Rainbow " (Harburg/Arlen), " The Star-Spangled Banner " (Smith/Key) en "Suite: Judy Blue Eyes" (Stephen Stills). De zinnen over Toto, Auntie Em en "Over The Rainbow" verwijzen naar de film The Wizard of Oz. |